EL SANATLARI

EL SANATLARI

-Geleneksel Meslekler ve Yöresel El Sanatları

    İlin Tavas, Acıpayam, Çameli, Güney ve Çal ilçelerinin kırsal alandaki yerleşme ünitelerinde el sanatları çalışmaları yapılmaktadır. Özellikle ev hanımları ve genç kızların çeşitli renkte ince ipliklerle; tığ, iğne, mekik gibi araçlar kullanarak yaptıkları “oyalar” sürdürülmekte bu zarif ve geleneksel el işleri günden güne rağbet görmektedir. Böylece bilim ve tekniğin zamanımızdaki ileri adımların durdurmakta olduğu el sanatlarımızı kurtarma çabaları hızla sürdürülmektedir.
    Geleneksel Denizli El Sanatları; dokumacılık, hasırcılık, dericilik, testi ve bardak yapımcılığı, urgancılık, bakırcılık, demircilik, tarakçılık, semercilik-saraçlık, tel kırma gümüş işleri, iğne işleri, ağaç işleri olarak sıralanabilir.

    Dokumacılık:Denizli’de dokumacılığın kökeni, Antik dönemlere dayanır. Bu temel uğraş, Çürüksu ve Büyük Menderes vadilerinin, Türkler tarafından iskân edilmesinden sonra da gelişerek devam etmiştir. Dokumacılığı, genellikle kadınlar yapmaktaydı. Çürüksu ovasında yetiştirilen kaliteli pamuklar, iplik haline getirilir; ceviz yaprağı, soğan kabuğu, palamut, sumak, mazı, birçok ot ve köklerden elde edilen boyalarla renklendirilmekte, yörede beslenen uzun ve ince tüylü bir koyun cinsinden elde edilen yünlerden de zarif yünlü kumaşlar dokunurdu. Her iki türdeki iplik elyafının iyi nitelikli oluşu ve kuvvetlice eğrilmesi, kumaşın kaliteli ve uzun süre dayanmasını sağlıyordu.

    Bu kumaşlar yapıldıkları kentin adı ile anılır, yurtiçi ve yurtdışı pazarlara da ihraç edilirdi. İbni Batuta’ya göre burada eşi benzeri olmayan altın işlemeli pamuklu elbiseler dokunurdu. Osman Gazi’nin kişisel eşyaları arasından, Denizli tülbentleri, saray kadınları için iç çamaşırlık ince beyaz bezler, bayraklık kırmızı kumaşlar, şalvar çıkmıştır. İshak Fakih, XIV. yy.ın ikinci yarısında Osmanlı Sultanı l. Murat’a ve Germiyanoğlu Süleyman Şah’ın kızının Yıldırım Beyazıt ile evlenmesi nedeniyle, Denizli’den alemli ak bezler alındığını söylemektedir. XVII. yy.da Denizli’yi ziyaret eden Evliya Çelebi’de, Akdağ’ın beyaz pamuk bezinin, Acem ve Musul bezinden daha ince olduğunu yazmaktadır. Bu ifadesine göre, kumaşların o dönemde dünyada üretilen kumaşlarla yarışacak düzeyde olduğu anlaşılıyor.XlX. yy.ın başlarına değin Denizli’de dokumacılık gerçek bir sanat niteliği taşımaktaydı. Bu dönemde bölgedeki bez gereksinimini, tamamıyla yöredeki üreticiler karşılıyordu.

    Osmanlı İmparatorluğu’nun açık pazar durumuna gelmesinden önce Denizli’de yetiştirilen pamuk, geleneksel yöntemlerle işlenirdi. Dokuma için gerekli iplik bu yolla sağlanırdı. Daha sonra çoğu İngiliz kaynaklı iplik ve pamuklu dokumaların ithali, pamuk üretimini ve el dokumacılığını olumsuz etkiledi. Yerli kumaşlar ithal malların rekabeti ile karşı karşıya kaldılar. Denizli’ye ilk yabancı dokuma 1872’de girdi. Japon ürünlerinin yerli ürünle rekabeti 1920 lerin sonlarına değin sürdü.
    1914’ten önce Denizli dokumaları renk ve desenleriyle üstün nitelikte ürünlerdi. Her bölgenin ünlü dokumaları olduğu gibi, kimi ustaların kendi adlarıyla bilinen ürünleri de bulunuyordu. 1. Dünya Savaşı’nda askere giden ustaların yerleri boş kalmış, dokumacılık yer yer durgunlaşmıştır. Yumağını bitirmeden askere giden ustaların yumakları, yıllarca asılı kalmış, bu işi devam ettirecek usta bulunamamış ve kimi yerlerde dokumacılığı kadınlar sürdürmüştür. Savaş sonunda sağ kalabilen ustalar geri dönerek bu sanatı canlandırmışlarsa da eski niteliğine ulaşamamıştır.

    El dokumacılığı bu dönemde yaygın biçimde evlerde ve atölyelerde yapılmaktaydı. 1927’de dokuma tezgâhı olmayan ev yok gibiydi, ayrıca 423 dokuma atölyesi vardı.Denizli merkezi dışında, Buldan, Sarayköy, Babadağ, Tavas, Kızılcabölük ve Kale’de köklü, gelişmiş bir dokumacılık bulunmaktadır. Özellikle Babadağ, Kadıköy dokumalarıyla, Buldan ise beziyle Anadolu’da ün salmıştır. Dokumacılığın büyük çoğunluğunu yatak çarşafları ve alacalar oluşturur. Basmacılık ve kuşakçılık en gelişmiş tekstil dallarından biriydi. Ayrıca kimi köylerde yünden “Kılçar” denilen şalvarlık dokunurdu.Serinhisar’da yünden menevrek, kılçar, çakşırlık, kara kuzu yönünden şalvarlıklar dokunurdu. Bekilli ve Çal’ın Ortaköy köyünde ak bez ve alaca bezler imal edilmiştir. Bürgü, bohça, perde, yastık kılıfı işlemeleri Buldan ve diğer bazı köylerde üretilmiştir. Güney ilçesi Eziler ile Çal’ın Süller kasabasında halı ve kilim dokumacılığı gelişmiştir. Halı, kilim, heybe, torba, çul, çuval, seccade gibi kaba dokuma sanayi ürünlerinin tarihi de çok eskilere dayanmaktadır. Halıcılık, Yatağan, Bozkurt, Çal ve ilçelerinde gelişmiş bir sanattır. Süller kasabası da kilimleri ile ünlüdür.Acıpayam’ın Yeşilyuva kasabasında 1960’dan önceki yıllarda yolluk, kilim, heybe ve torba dokuyan basit tezgahlar bulunmaktadır. Bu ilkel tezgâhlarla kasabanın ihtiyacı karşılanırdı. Bu dokumalardaki ipler evlerde eğrilir ve boyanırdı. Bugün kasaba yün ip boyama ustaları vardır ve eski yöntemle ipleri boyamaktadırlar. Kadınlar da kilim ve yolluk dokumaktadırlar.

    Dericilik:Denizli yöresinde dericilik sanatı da dokumacılık kadar eskidir. Bu uğraş Türkmen Boyları’nın, Denizli yöresine yerleşmelerinden sonra daha da değer kazanmıştır. 1071’de Türklerin Honaz kalesini ele geçirmeleri ile burada ilk yöresel Türk dericilik faaliyetinin temeli atılmıştı. Her ne kadar Denizli dericiliğinin kuruluşu Ahi Evran ile başlatılmakta ise de, Ahi Evran Denizli’ye geldiğinde yörede gelişmiş bir deri sanatı bulunmaktaydı. Ahi Evran’a bağlı şeyhlerden Ahi Kaysar, orta çağda dericiliği Acıpayam’a bağlı Yeşilyuva’da tesis etmişti. T.Toker, debbahlığın piri olarak bilinen Ahi Evran’ın kendi adıyla kurduğu teşkilatın 32 iş koluna ayrıldığını yazar.

 

    Dericilik genellikle bol akarsu olan yerlerde yapılırdı. Bunlar arasında il merkezi, Honaz, Yeşilyuva ve Buldan ilçesine bağlı Narlıdere köyü, tabakçılık ve çizme yapımında gelişmişti. Osmanlı döneminde de önemini koruyan bu sanat, ayakkabıcılık, çizme, cilt, silah aksesuarı ve saraçlık olarak gelişmişti. Hayvan koşumları ve eğerleri, deri ve köseleden üretilmekteydi. Elvan deri olarak nitelendirilen deri örnekleri arasında siyah, kırmızı ve sarı renkler ünlüydü. Yakın bir zamana kadar bu renk derilerden kadınlara, genç kız ve gelinlere Hitit tipinde burnu kalkık, pullu ve işlemeli zarif terlikler yapılırdı.
    Yeşilyuva geçmişte olduğu gibi günümüzde de önemli bir dericilik merkezidir. XlX. Yüzyılda kasabanın alt eteklerine değin akan ve kentin ortasından geçen Cilhan ve Macar dereleri boyunca, yüzlerce tabakhane kurulmuştur. Bu tabakhanelerde işlenmiş olan, kösele, sahtiyan ve meşin gibi deri ürünler Konya, Antalya, Girit, Rodos, Muğla ve İzmir’e gönderilmekteydi. Günümüzde de yöre insanı geçimini çoğunlukla ayakkabıcılıktan sağlar ve hemen her evin küçük bir ayakkabı imalathanesi bulunur. Daha önceleri elle dikilen ayakkabılar günümüzde teknolojik gelişmeyle birlikte yerini makinelere bırakmıştır. Geçmişte bir ayakkabının her aşamasını kendileri yapan ustalar bugün sadece belirli bir parçasını yapmaktadırlar. Böylece ayakkabıların belirli bölümleri üzerinde ustalaşma olmaktadır. Bu durum daha seri ve istenilen niteliğe yol açmıştır. Bu aşamalar saya kesimi, saya traşçılığı ve saya dikimidir. Yeşilyuva, günümüzde Türkiye’nin kösele ihtiyacının % 80’nini karşılamaktadır. Ayakkabıcılık, ayakkabı kesme, taban yapıştırması, freze, fora, boyama ayrı ayrı işler haline gelmiştir. Bu mesleğe bağlı olarak semercilik, saraçlık meslekleri de yaygındır.

    Testi ,Bardak. Seramik Yapımcılığı ve Boyaması:Testi, toprak bardak, küp, saksı Serinhisar, Çivril, Tavas ve Sarayköy ilçesinde çok eski yıllardan beri devam eden bir sanat dalıdır. Yörenin kırmızı toprağı, bardak yapımcılığına uygun olduğu için, bu sanat dalı ilçede gelişme göstermiştir. Testi ve bardak yapımcılığı çok uzun ve zahmetli bir iş olduğundan, yeni yetişenler bu mesleğe ilgi göstermemektedir.

 

    Urgancılık:Serinhisar ilçesinde urgancılık ata mesleklerinden biri olup, varlığını günümüzde de sürdürmektedir. Bu işi genellikle kadınlar yapmaktadır. Erkeklerde üretilen urganların pazarlama işiyle uğraşmaktadırlar.

    Bakırcılık:Bakır işlemeciliği geleneksel el sanatlarımızdan olup, Denizli merkezindeki Kaleiçi'nde yüzyıllardan beri varlığını sürdürmektedir. Burada birçok sofra takımı, çanaklar, iliştirler, kaşık, kepçe, kevgir, sini, leğen, yemek tencereleri, kazanlar, ibrik vb. mutfak eşyaları imal edilmektedir. Günümüzde bu sanatı sürdürenlerin sayısı oldukça azdır. Bakırdan yapılan mutfak malzemelerinin yerine çelik, alüminyum, porselen, çinko ve plastik gibi maddelerden yapılan daha ucuz ve kullanışlı kap kacaklar almıştır. Günümüzde bu sanatı devam ettiren ustalar çoğunluğu turist olan bakırdan yapılan süs eşyacılığına yönelmişlerdir.

    Bıçakçılık:Serinhisar ilçesinin Yatağan kasabasında, Yatağan Baba’nın yadigârı olan demircilik sanatı köyün kurulduğu tarihten beri devam etmektedir. Buna bağlı olarak bıçakçılık sanatı gelişmiş olup, bıçak, çakı, tahra, balta, makas, kırklık, saban demiri ve pala gibi iş aletleri günümüzde de yapılmaktadır. Ülkenin her yerine gönderilerek, Yatağan insanının maden sanatındaki yaratıcılığı ve tarihten beri süregelen ata sanatı tanıtılmaktadır. Yatağan adıyla özdeşleşen palalar, literatüre “Yatağan” olarak girmiştir. XIII. Yüzyılın başlarında Osman Gazi’nin askerleri de, kendi sanatkârları tarafından imal edilerek, erleri tarafından kılıç yerine kullanılmış, Türkiye’nin her yerinde Yatağan palası adını taşımaktadır.

    Yatağan Bıçakları:Yatağan'da yüzyıllara dayanan demircilik sanatı halen devam ettiği şekliyle az çok eskiyi andırmaktadır. Neticede demircilik mesleği günümüzde de tamamen değişmemiş, ileri düzeyde makineleşmeyle birlikte gelişmiştir. Bıçak yapımına geçmeden önce, Yatağan'da geleneksel metotlara göre üretilen bıçak malzemelerini sıralamak istiyoruz. Bunlar; demir, meşin körük ocağı, çekiçler, örs, mengene, keser, kıskaç, sunturaç, kalıp, keçe, zımpara taşı, bileği taşı, çark, aşkı takımı, kömür, zeytinyağı, kemik, tel, delgi, keski, törpü, eğe, mühür, kazzağı, tığ, saplık usturası, saplık demirinden meydana geldiği görülür (Çaycı ve Aytin 2006).
    Bıçak yapımında şöyle bir sıralama izlenir: Önce körük yakılarak işe başlanır. Ham demir kızdırılarak çekiçlerle örs üzerinde kabaca bıçak şekli verilir. Bıçak sayısı kadar saplık alınır ve bu körükte ısıtılarak yumuşatılır. Saplık usturası ile düzeltilir. Verilecek şekle göre saplık demiri arasına konarak şekillendirilir. Böylece bıçak namluları soğurken bıçakların sapları da kabaca hazırlanmış olur. Hazırlanan saplar kururken şekillendirilen ve inceltilen bıçak taslakları yere alınır ve başka bir örsün üzerinde çekiçle son defa şekil verilir. Sonra sap delikleri delinir, sırt ve ağızları eğe ile düzeltilir, mühür basılır. Soğuyan saplara törpü ile şekil verilir. Demirin kulpunun gireceği ağızlar açılır ve düzgün biçim alan bu bıçaklara su verilir. Bu işlem için su ve zeytinyağı kullanılır. Daha sonra bıçaklar kösele taşı ile çarkta parlatılır (Çaycı ve Aytin 2006).
    1950'li yıllardan sonra ise yassı çeliğin üretilmesiyle birlikte bıçak yapım metotları da değişmiştir. Yassı halde hazır olarak gelen bu demirler önce şerit kesme makinesiyle şeritler halinde kesilir, bu çubuklar körükte kızdırılarak çift çekiçle karşılıklı olarak hem şekillendirilir hem de sertleştirilir. Bu parça üç defa ısıtılıp dövülür. Sonra sap ölçüsü ile beraber bu şekil kesilir. Sap işleminde ise iki defa daha ısıtılıp çift çekiçle son şekli verilir. Saptaki damga ve deliğin daha kolay yapılabilmesi için bıçak tekrar tavlanır, rengi değişmeden delik alt havşası üst yuvarlak damga ile delinir. Damgalar çelikten yapılır ve üzerinde ters yazılı kelimeler bulunur. Bu damga, çekiçle hızla vurulunca zaten sıcak olan bıçağın üzerine oyuk halde çıkar. Çeliğin kullanımda daha sağlam olması, iyi çalışması ve ilk keskinliğini koruması için 1-1.5 kg'lık çekiçlerle ısıtılmadan dövülür, buna da "kuru çekiç" işlemi adı verilir. Böylelikle darbeler demirin her tarafına temayüz eder molekülleri sıkışır ve demir daha mukavemetli olur. Daha sonra belirli tip ve modellere göre sapları yapılır su verme işlemine geçilir. Su verme işlemi yine göz kararı ile değişik metotlarla yapılır (Çaycı ve Aytin 2006).

    Yatağan Palası :Yatağan Palasının ismini Yatağan Kasabasından alıp almadığı tam bilinmese de araştırmacıların çoğuna göre ismini, bu Kasabadan aldığı yönünde yoğunlaşmaktadır. Günümüzde ileri düzeyde bıçak ve kesici aletlerin üretimi, yatağan adı verilen aletlerin ismini buradan aldığının delili olmalıdır. Ayrıca Yatağan Kasabası'nın ismi ve bu ismi veren Osman Bey'in lakabı burada üretilen kılıçlara verilmiş olabilir.Yatağan tabii ki sadece Yatağan Kasabası'nda üretilmemiştir (Çaycı ve Aytin 2006).
    XVI. yy.’ın ortalarında yapımına başlanıp XIX. yy.’ın sonlarına kadar kullanılan bu kılıçların ismi üzerindeki başka bir görüşte; yeniçerilerin bellerine doladıkları, şal kuşaklar üzerine bağladıkları, meşinden yapılan silahlığın içerisine yatay bir şekilde yerleştirmelerinden dolayı bu ismin takılmış olduğudur. Bu silaha da zamanla yatay olarak durduğu için Yatağan adı verilmiştir. Ancak en güzellerinin Yatağan Kasabası'nda asırlarca üretildiği, büyük ustalık gerektiren bu Türk kılıcının da bu beldenin adını aldığı kabul edilir (Çaycı ve Aytin 2006).
    Yatağan örneklerinin en eski örneği Dergiz Ali lakabıyla tanınan ustanın 978/1570 tarihli eseridir.Yatağan Kasabası'nda ise en eski demirci ustası olarak Mart 1703 tarihli bir belgede Demirci Hüseyin adlı bir usta görülmektedir (Çaycı ve Aytin 2006).
    Yatağan'da XX.yy.'da dikkatimizi çeken en tanınmış usta Derviş Usta'dır. Onunla beraber Hüseyin Usta ismi de karşımıza çıkmaktadır. Yatağanlar, Ahmet Alemdar, Abdullah, Salih, Hüseyin Kalfa, Usta Ahmet, Bekir Beşe, Abdi, Genç Mustafa gibi yapımcı ustaların (şimşiryeran) sayesinde Avrupa'ya ve Balkanlar'a yayılmıştır (Çaycı ve Aytin 2006).
    Yatağanların yapımının son aşamamsını kın imali oluşturmaktadır. Kın yatağanlardan bağımsız bir parça olması sebebiyle bazı nüanslar ortaya koymaktadır. Kınlar genel olarak ahşap malzemeden imal edilerek yüzeylerinin başka maddelerle kaplandığı görülmektedir. Kınların yüzeyleri deri, kadife, gümüş, baton veya çeşitli maddelerle kaplanırdı. Bazı kınlar komple gümüş olduğu örneklerde karşımıza çıkmaktadır. Bu madenlerin üzerine bitkisel, geometrik tarzdaki motiflerle bezendiği görülmektedir. Yatağanların kını üç parçadan oluşmaktadır: a) Kın Ağzı b)Bilezik c)Pabuç veya Çamurluktur (Çaycı ve Aytin 2006).

    Yatağan Kılıç Baston imalatı:Kılıç baston, bastonların içinin oyularak küçük bir kılıç tipinde çeliğin yerleştirilmesiyle oluşturulmuş bir silahtır. Böylece bastonlar her ne kadar yekpare bir görünüm sergilemesine karşın iki parçadan meydana gelmektedir. Bunlardan ilki baston, ikincisi ise bastonu dıştan saran kın bölümüdür. Boyutları genelde standart olarak yapılmış olup 0.80 m. civarındadır. Bastonun eğri olan yani tutulacak sapı çekildiği taktirde 1,5-2 cm genişlikten başlayarak uca doğru incelen bir kılıç çıkar. Kesmekten ziyade bir şiş vazifesi gördüğü için şiş baston ismi de takılmıştır. Yapım süreci aynen yatağanlar da olduğu gibi dövülmek suretiyle çelikleştirilerek yapılmıştır. Yani külçe demir alınarak kızgın ateşte ısıtıldıktan sonra dövülerek şekil verilmiştir (Çaycı ve Aytin 2006
    Bastonların bezemesi, sap ve kın kısımlarında yoğunlaşmıştır. Sap kısımları genellikle kuşbaşı veya ejderi anımsatan figürlerden meydana gelmektedir. Kınlarda ceviz ağacından oluşan bölümün üzerine kakma tekniğinden meydana gelen süsleme yer almıştır. Kınların süslenmesinde şöyle bir yol izlenmiştir: Önce gümüş yazının yazılacağı yer kazınır, eriyik haldeki gümüş haddeden geçirilerek ince tel haline gelene kadar uzatılırdı. Sonra soğuyan bu tel hazırlanan satha yerleştirilir ve düzenlenirdi. Şiş bastonları normal bastonlardan ayırabilmek imkansızdır. Bu nedenle savunma aracı olarak her zaman kullanılmışlardır (Çaycı ve Aytin 2006).
    Yatağan'da kılıç baston üretimi bir hayli gerilemiş durumdadır. Bu işi yapan Mümtaz Yatağan isimli usta Cumhuriyet Dönemi'nin tanınmış son ustasıdır. Adı geçen ustanın vefatıyla birlikte bu işi yapan usta kalmamıştır (Çaycı ve Aytin 2006).

 

    Hasırcılık:İlimizde görülen diğer dokuma türü, hasır dokumacılığıdır. Çardak-Beylerli, Buldan-Süleymanlı, Çivril-Gümüşsuyu yörelerimizdeki göllerden kesilen saz ve kamışlardan yere kurulan tezgahlarda hasır denilen “yazlık örtüsü” ve tavanlara “dam örtüsü”, denizde kullanılan hasır türleri dokunmaktadır.

 

    Demircilik:Demir sanatı, ilimizde yüzyıllardan beri devam eden köklü bir sanattır. Eski Kaleiçi Çarşısında “Demirciler Çarşısı” olarak faaliyet gösteren bir bölüm bulunmaktadır.

 

    Semercilik-Saraçlık-Nalbantlık:Son yıllarda tarımda makineleşmenin artmasına bağlı olarak yük ve iş hayvanı (at ve eşek) kullanılmamaya başlanılmıştır. Dolayısıyla eskiden bunlara bağlı olarak yaygın olan semer yapımcılığı ve saraçlıkta oldukça azalmıştır.

    Tel Kırma-Gümüş İşi:Oldukça ince ve planlı olan bu işlemin mihraplı, elmas, makaslı, sepeleme, muskalı, yıldızlı, yapraklı, tırtıl sarmalı gibi motif türleri vardır. İlimizde sadece Tavas’ta yapılan tel kırmaya rağbet çok olmaktadır. Çivril İlçemizin Beyköyü’nde küçük ev atölyelerinde gümüşçülük yapılmaktadır.

 

    İğne İşleri:Bütün yörelerimizde hanımlarımız tarafından yapılmasına rağmen Tavas yöremizde bir el sanatı ve ticari amaçla yapılan iğne oyaları çok yaygındır.

      Ağaç İşleri:Ağaç işi İlimizin ormanlık yörelerinde Çameli, Tavas, Baklan İlçelerinin köylerinde daha çok yapılmaktadır.
    Pazarlama : Valilik Kültür ve Turizm Müdürlüğü olarak gerek yurtiçinde gerekse yurtdışında yapılan Turizm ve Tanıtma Fuarlarındaki standlarda İlimiz el sanatlarının tanıtımı da yapılmaktadır. Ayrıca, Buldan, Babadağ, Kızılcabölük’te tekstille ilgili, Yatağan’da bıçakçılıkla ilgili geleneksel hale gelmiş festivaller de ürünlerinin tanıtımına önemli katkılar sağlamaktadır. Bunun yanı sıra yerli ve yabancı basın mensupları ilin tanıtım çekimini yaparlarken el sanatlarının da geniş biçimde yer alması sağlandığından pazarlama hususunda herhangi bir problem bulunmamaktadır. Özellikle yerli turist grupları Pamukkale ve İlimizdeki diğer turistik yerleri ziyaret ettikten sonra Babadağ, Buldan ve Kızılcabölük tekstil ürünlerinden almak için buralara da turlar düzenlemektedirler.

 

         Kemik Tarak:Yatağan Kasabamızda camız ve koç boynuzlarından kadın tarağı yapılmaktadır.Tarakların hammaddesini büyük baş hayvanların boynuzları oluşturmaktadır. Öncelikle manda türü büyük baş hayvanların boynuzları kullanılmıştır. Taraklar sık tarak ve çapa diş tarak olmak üzere iki şekilde yapılmıştır. Sık tarağın bir tarafı ince dişli diğer tarafı ise kalın dişlidir (Çaycı ve Aytin 2006). Tarağın imalat aşaması ise; çeşitli yollarla temin edilen boynuzlar ilk önce ısıtılan uzun bir demir vasıtasıyla delinir. Bu delme işleminde, bu kızgın demir boynuzun açık tarafından içeri doğru sokulur buda boynuzun içindeki tabakayı eritir. Böylece bu delik genişler daha sonra boynuz sıcakken soğuk suya atılır. Sudan çıkarılan boynuz dörder parmak genişliğinde karşılıklı olarak el testeresiyle kesilir. Normal bir boynuzdan 7 adet tarak çıkar. Bu taslak halindeki parçalara iki çeşit keser uygulanır. Oygu keseri ile parçaların kavisli kesimleri, düz keser ile kavislerin dış kısımları düzeltilir. Bundan soma körük ocağına atılarak ısıtılır. Bu parçalar ısıtıldıkça yumuşar şekil verme kıvamına gelince de iki tane kıskaçla düzeltilir ve iki adet yassı demirin arasına konularak mengenede sıkıştırılır. Soğuyuncaya kadar bunların arasında bekletilir. Daha sonra çıkartılan bu düzgün parçaların uçları düz keserle yontularak bıçak ağzı gibi yapılır. El testeresiyle uçları teker teker açılır. Uçları açıldıktan soma tarak halini alan bu madde, 'boynuz kazağı' denilen iki tarafı keskin mıknatısla kazınır. Önceden açılan uçlara üçgen eğeyle son şekli verilerek parlatma işlemine geçilir.Parlatma işlemi ise elle yapılır. Taraklar 1950 yılına kadar tamamen bu şekilde elle üretilmiştir. Bu yıldan sonra ağız açma ve parlatma makinesi kullanılmıştır (Çaycı ve Aytin 2006).

    El İmalatı Cam Yapımı:1935'de Ulu Önder Atatürk'ün direktifiyle Türkiye'de cam üretme görevini üstlenen Paşabahçe, geçmişten aldığı Türk "camcılık" geleneğinin yaşatılması misyonunu bugün Denizli Cam ile sürdürmektedir. Firma, Denizli markası ile yaptığı "el imalatı cam ev eşyası" üretiminde Türkiye'de lider durumunda, dünyada ise aranılan bir konumdadır. El imalatı tarzında üretim yapan ve emek-yoğun çalışılan Denizli Cam'da 5000 yıllık camcılık geleneği yaşatılmaktadır.

    El imalatı üretimi; insan zekasının, el becerisi ve göznuru ile birleşerek emeğin sanata dönüştürüldüğü bir tekniktir. 1500 derecede çalışan yüksek fırınlarda eritilen hammaddelerden elde edilen sıvı cam, "pipo" adı verilen çelik çubuklarla alınarak, üfleme yöntemi ile çeşitli kalıplarda şekillendirilmektedir. Bu kalıplar sabit ve döner üfleme şeklindedir. Ayrıca ürünlerin ağırlık ve şekline göre; Büyük Üfleme, Orta Üfleme, Küçük Üfleme, Ayaklı Bardak, Kulplu Bardak, Sıvama, Pres Üfleme teknikleri ve grupları vardır. Üretim, el imalatı tezgahları olarak adlandırılan 4-12 kişilik ekipler tarafından yapılmaktadır. Her üfleme grubunun gerektirdiği bilgi, beceri ve emek düzeyi farklıdır, kendine özeldir.
    Tezgahlar tarafından üretilen ürünler "Tavlama Fırınları"nda yüzey gerilimleri giderildikten sonra finisaj işlemlerine tabii tutularak taşlama ve parlatma işlemleri yapılmakta, ürüne son şekli verilmektedir. Her bir ürünün kendine özgü olması tasarım politikası sayesinde her yıl ortalama 300 adet özgün ürün üretilmektedir.Soda Camı, Kristal ve Cam Çubuk üretiminin yanısıra geleneksel Beykoz Camcılığı'nın örneklerini oluşturan,Beykoz serisi ürünler, Nazarlıklar, Çeşm-i Bülbüller, Ünlü kristaller üretilmektedir.

 

    Yazmacılık:Kumaşın doğrudan fırçayla, veya basılacak desenin rölyef olarak oyulduğu bir tahta kalıpla, ya da hem fırça hem de kalıbın birlikte kullanılmasıyla desenlendirilmesi yöntemine Yazmacılık denir. İlimizde yazmacılık bir el sanatı dalı olarak devam etmektedir.

www.alagemi.com  

Süsleyici Desen Hazırlama:Süsleyici desen hazırlama konusunda ilimizde faaliyet gösteren el sanatı ustaları mevcuttur. Çantaların, masa ve yastık örtülerinin vb.. bir çok günlük kullanım aracının üzerini süslemek için desenler hazırlanır.

 

    Fayton imalatı:İlimizde el fayton imalatı Bir el sanatı kolu olarak devam etmektedir. Üretilen faytonlar günlük kullanımın dışında turistlik bölgelerde taşıma amaçlı ve vitrinlik görsel ürünler olarak kullanılmaktadır.

    Ebru sanatı:Ülkemizde el sanatlarının içinde çok önemli bir yere sahip olan ebru sanatı örnekleri ilimizde de mevcuttur. Ebru sanatı ile l emeği olarak hazırlanan eşyalar, kitap ciltleri ,baş örtüsü ve atkılar gibi gündelik eşyaların yanı sıra tablolarda ve  diğer alanlarda çok sayıda kullanım alanına sahiptir.

    Ayakkabıcılık:Yeşil yuva da ayakkabıcılığın tarihi oldukça eskidir.bazı kaynaklarda Selçuklular ve Osmanlılar dönemiyle irtibatlandırılsada çok daha eskilere dayandığı bilinmektedir.Ahi Kayser ve Ahi Evran dan çok daha önceleri Yeşilyuva da ayakkabıcılık bilinmekteydi.Yapılan son araştırmalar bunu ortaya koymaktadır.Yeşilyuva kasabasının neredeyse tamamı küçük atölyelerde imal ettikleri ayakkabılarla geçimlerini sağlamaktadırlar. Genelde aile işletmesi şeklinde olan bu atölyelerde ev hanımları ve çocuklarda üretime fiilen katılmaktadırlar. Yeşilyuva da üretilen ayakkabılar ülkemizin yanı sıra yurt dışında da önemli bir pazara sahiptir.

    Otantik Terlik imalatı:İlimizde üretilen ve tarihten izler taşıyan terlikler gösterilerde, halk oyunlarında, ve diğer turistlik alanlarda kullanılmaktadır.

    Halıcılık:ilimizde geçmişten günümüze kadar halı dokumacılığı geleneksel yöntemlerle devam etmektedir. ayrıca ilimizde Cankurtaran mevkiinde ve Pamukkale yolu üzerinde el sanatı halı satış mağazaları bulunmaktadır.

-Turistik Halı Satış Mağazaları

ADI ADRESİ TEL FAX Berke / A-R Halıcılık Cankurtaran 637 45 00 637 45 09 Denizli Halıcılık www.sentez.com.tr Cankurtaran 637 42 00 (16 Hat) 637 42 12 Cankurtaran Halıcılık Cankurtaran 276 58 01 (9 Hat) 276 58 10 276 58 15 Galeri - Atölye Halıcılık Tavas Yolu Kavşağı 637 43 50 276 55 95 637 40 99 276 52 86 -Turistik ve Hediyelik Eşya Satış Mağazaları İL MERKEZİNDEKİ DERİ EŞYA SATICILARI ADI ADRESİ TEL Deda Deri San.Tic.A.Ş. Ankara Asfaltı Üzeri 268 88 22 Deda Deri Lise Cad. 263 46 54 Fawori Deri Atatürk Cad. Meltem Apt. No:21 241 58 45 İpek Deri Atatürk Bulv. 783 Sk.Özdemir İşh. 241 64 60 Kuzu Deri Atatürk Bulv. İnba İşhanı No:113/5 263 07 60 Özkan Deri Atatürk Bulv. İnba İşhanı No:30/1 262 18 06 ONYX MAĞAZALARI Tezcan Onyx 272 21 07 Doğan Onyx 279 22 50 Uğur Onyx 279 20 19 -El Sanatları Ustaları USTANIN ADI SANATI ADRESİ TELEFON Tahsin İSTENGEL Yazma Baskı, Seramik Ustası Denizli 265 39 89 Hüseyin ÖZVER Çan Ustası Acıpayam - Yeşilyuva 514 10 32 Mehmet ÇUMKUR Hamid Ustası Acıpayam - Yeşilyuva 514 10 87 Mehmet SARI Irbık Ustası Acıpayam - Yeşilyuva 514 11 12 Şerife YAYLA Yorgan Ustası Acıpayam - Yeşilyuva 514 13 41 Abdullah DIŞKAYA Koza  İpek Üreticisi Buldan 431 47 52 Akif AKCALI Ev Tekstili Ustası Buldan 431 36 40 Güngör GEZİCİ Süzene Makine Nakışı Ustası Buldan 431 81 47 Halil DEMİRLİOĞLU Ev Tekstili İşleme Ustası Buldan 431 36 38 Halil ERGÖR Ev Tekstili Ustası Buldan 431 33 28 ?Hasan ÖZDİL Ev Tekstili Ustası Buldan 431 59 55 Himmet KAYMAK Çıkrık Ustası Buldan 431 44 93 İbrahim MİLAS El Dokuma Ustası Buldan 431 87 78 İsmet EFEOĞLU Ev Tekstili Ustası Buldan 431 31 89 Selim DEMİREL Ev Tekstili Ustası Buldan 431 33 34 Süleyman DAMGACI Minyatür Semer Ustası Buldan 431 89 51 ?Ulviye TUNCAY Ev Tekstili Ustası Buldan 431 31 45 Mustafa CİNTEMİR Toprak Bardak, Saksı Ustası Sarayköy 415 30 15 ?Dursun GÜNDEŞ Testi, Küp, Bardak Ustası Serinhisar 591 27 12 Nihat EKİZ Haba Dokumacılığı Ustası Serinhisar 591 35 65 Nuri EĞER Urgan Ustası Serinhisar 591 37 61 Ümmü EKİZ Dokuma Ustası Serinhisar 591 35 65 Ali Vehbi KOCAKAYA Kemik Tarak Ustası Serinhisar - Yatağan 593 62 08 05376200071 Süleyman ŞAHİN Yatağan (pala) Ustası Serinhisar - Yatağan 0.535. 486 19 45 Halil YATAĞAN Makas İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 63 55 Reşat YURTTÜRK Koyun Makası İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 66 71 Alim AYDURAN Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 60 44 Salih ÇALHAN Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 66 74 Yılmaz BAŞYEĞİT Kilitli Çakı İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 60 75 Kemal KALASLIOĞLU Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 67 91 Şerif YATAĞAN Av Bıçağı İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 67 47 Haşim ALTINTAŞ Kemik Bıçak İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 67 92 Osman CAN Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 61 43 Hasan TEZCAN Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 65 54 Abdurrahman MERTTÜRK Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 50 78 Seyfi MERTTÜRK Kemik Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 65 92 Mustafa AYDURAN Kemik Çakı İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 63 16 Hayati ÇALHAN Pala Makası İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 62 16 Hasan Ali DURMAZ Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 63 76 Sedat ÖZKAN Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 67 78 Fatih YURTTÜRK Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 62 15 Süleyman ŞAHİN Kemik Çakı Bıçak Pala İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 66 70 Muharrem CAN Bağ Budama Makası İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 68 55 Erkan APALI Bağ Budama Makası İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 60 37 Yunus KARAKAYA Koyun Makası İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 67 61 Ali ŞAHİN Zirai Alet İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 67 25 Süleymen AYDURAN Kemik Çakı İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 63 40 Zeynel PARLAZ Çan İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 61 53 Rüştü BORUCU Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 70 29 Mustafa KALASLIOĞLU Kemik Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 73 59 Nurettin YÜREKTÜRK Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar - Yatağan 593 73 77 Uğur APALI Çakı Bıçak Bağ Budama Makası İmalatı Serinhisar – Yatağan 593 63 30 Murat AKMAN Kemik Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar – Yatağan 593 66 24 Mehmet Ali AKSOY Koyun Makası İmalatı Serinhisar – Yatağan 593 63 90 Mehmet TÜRKCAN Koyun Makası İmalatı Serinhisar – Yatağan 593 71 66 Celal SELÇUK Bağ ve Ot Testeresi İmalatı Serinhisar – Yatağan 593 66 09 Mehmet Ali AYTİN Koyun Makası İmalatı Serinhisar – Yatağan 593 62 80 Gürhan AYDOĞAN Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar – Yatağan 593 64 28 Seyfi ZENGİN Bağ Makası İmalatı Serinhisar – Yatağan 593 70 36 Kemal DEMİRBİLEK Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar – Yatağan 593 61 15 Mehmet CANBELDEK Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar – Yatağan 593 64 26 İhsan TEZCAN Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar – Yatağan 593 68 02 Yusuf DOĞAN Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar – Yatağan 593 69 63 İhsan ÖZKAN Çakı Bıçak İmalatı Serinhisar – Yatağan 593 61 79 Hatice HANAYLI Tel Kırma Ustası Tavas 613 26 18 Mehmet URLU Folklorik Giysi Dikimi ve İşlemesi Ust. Tavas 613 14 75 Messure ÇELİM Tel Kırma Ustası Tavas 613 25 88 Münevver BAL Tel Kırma Ustası Tavas 613 27 34 Ahmet DOBULGA Peştamal Ustası Tavas – Kızılcabölük 626 35 74 Ertan YUR El Dokuma Ustası Tavas – Kızılcabölük 626 30 14 Mithat DİRİOĞLU El Dokuma Ustası Tavas – Kızılcabölük 626 33 53 Sadık SALINAN El Dokuma Ustası Tavas – Kızılcabölük 626 35 71 Necip SAVCI Terekote Ustası Tavas – Medet Köyü 623 41 99